Przewlekła niewydolność żylna – jak postępować? Poznaj przyczyny

Przewlekła niewydolność żylna dotyczy coraz większej części populacji krajów rozwiniętych. Statystyki wskazują, że co druga kobieta i co trzeci mężczyzna zmaga się z tą dolegliwością. Wczesne wdrożenie działań profilaktycznych, precyzyjna diagnostyka oraz skuteczne leczenie mogą uchronić pacjentów przed poważnymi następstwami przypadłości. Z czego wynika i jak się objawia przewlekła choroba żylna? Na czym polega diagnostyka i jakie są metody leczenia przewlekłej niewydolności żylnej?

Czym jest przewlekła niewydolność żylna?

Przewlekła niewydolność żylna (PNŻ) jest stanem, w którym żyły kończyn dolnych nie funkcjonują prawidłowo, co prowadzi do trudności w odprowadzaniu krwi z powrotem do serca. Za rozwój przypadłości odpowiadają przede wszystkim nieprawidłowo działające zastawki żylne, słabe napięcie ścian naczyń krwionośnych oraz nadmierne ciśnienie wywierane przez cofająca się i zalegającą krew w żyłach.

Przewlekła niewydolność żylna stanowi problem o znaczeniu społecznym, dotykający znaczącej części populacji. Szacuje się, że cierpi na nią od 40% do 60% kobiet oraz od 15% do 30% mężczyzn. Niestety, często zdarza się, że pacjenci zbyt późno poszukują pomocy medycznej lub w ogóle nie konsultują swojego stanu ze specjalistą. Tymczasem PNŻ jest schorzeniem, które ma znaczący wpływ na jakość życia. Nie tylko wywołuje dyskomfort i ból, ale także może ograniczać mobilność i zwiększać ryzyko poważniejszych komplikacji, takich jak owrzodzenia żylne czy nawet zakrzepica. Wymaga zatem kompleksowego podejścia terapeutycznego, uwzględniającego zarówno leczenie farmakologiczne, jak i zmiany w stylu życia, mające na celu redukcję masy ciała i poprawę krążenia żylnego.

Które żyły są najbardziej narażone?

W kończynach dolnych wyróżnia się dwa rodzaje żył: powierzchowne i głębokie. Żyły powierzchowne usytuowane są pomiędzy warstwą skórną a tkanką mięśniową, natomiast żyły głębokie zlokalizowane są wewnątrz mięśni lub między nimi. W przypadku przewlekłej niewydolności żył to właśnie żyły powierzchowne są najbardziej narażone na uszkodzenia związane z dysfunkcjami zastawek i występowanie refluksu żylnego. Znacznie rzadziej obserwuje się niewydolność żył głębokich, przypadłość może pojawić się po epizodzie zakrzepowym.

W układzie żylnym kończyn dolnych można wyodrębnić również żyły przeszywające, które stanowią połączenie między układem żył powierzchownych a głębokich oraz drobne żyły zlokalizowane bezpośrednio pod skórą (siatkowate). Warto zaznaczyć, że choroba żylna może dotykać jednocześnie kilku rodzajów żył.

Objawy niewydolności żylnej

Niewydolność żylna to schorzenie, które może objawiać się szeregiem dolegliwości, uzależnionych m.in. od zaawansowania dolegliwości. W początkowym stadium choroby u pacjentów obserwuje się ból nóg oraz uczucie ciężkości w kończynach dolnych, a następnie obrzęki stóp, kostek oraz łydek, które zwykle zmniejszają się po aktywności fizycznej lub wypoczynku nocnym. W miarę postępu choroby pacjenci mogą doświadczać bólu w rejonie żył, a także różnorodnych parestezji, takich jak mrowienie czy drętwienie nóg, swędzenie i kłucie oraz skurcze mięśni.

Wizualnymi oznakami problemów z żyłami są uwidocznione żyły podskórne, które mogą przybierać postać drobnych pajączków, lub grubszych żył, które stają się wyraźnie wystające i miękkie w dotyku. W zaawansowanych przypadkach mogą pojawić się również brązowo-czerwonawe przebarwienia skóry.

W przypadku wystąpienia objawów należy skonsultować się z lekarzem specjalistą flebologiem, aby uzyskać diagnozę i wdrożyć skuteczne metody leczenia.

Przewlekła niewydolność żylna – przyczyny

Przewlekła niewydolność żylna jest złożonym problemem, którego etiologia może obejmować kilka czynników. Jednak rozwój choroby jest zwykle wynikiem współdziałania kilku przyczyn, które wpływają na upośledzenia prawidłowego funkcjonowania żył kończyn dolnych.

Podstawowym mechanizmem prowadzącym do przewlekłej niewydolności żylnej jest dysfunkcja zastawek żylnych oraz osłabienie elastyczności ścian naczyń krwionośnych. Uszkodzone lub niefunkcjonalne zastawki nie zapewniają odpowiedniego przepływu krwi, co prowadzi do zastoju i wzrostu ciśnienia żylnego. Ta sytuacja może prowadzić do rozwoju żylaków, a w bardziej zaawansowanych przypadkach również do owrzodzeń żylnych.

Do rozwoju przewlekłej niewydolności żylnej mogą przyczyniać się również zmiany w przepływie krwi wynikające z czynników zewnętrznych, takich jak np. długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej lub stojącej. W rzadkich przypadkach przyczyną przypadłości jest niedrożność żył głębokich wynikająca np. z zakrzepicy.

Dodatkowo niektóre czynniki zwiększają ryzyko wystąpienia przewlekłej niewydolności żylnej. Można wśród nich wyróżnić:

• wiek – osoby starsze są bardziej narażone na wystąpienie niewydolności żylnej,
• płeć – kobiety częściej doświadczają problemów z niewydolnością żylnej,
• predyspozycje genetyczne – ryzyko występowania niewydolności żylnej wzrasta, jeśli w rodzinie odnotowano przypadki choroby,
• nadwaga i otyłość – zwiększają obciążenie układu żylnego,
• brak aktywności fizycznej – wpływa negatywnie na cały układ krążenia oraz prowadzi do osłabienia mięśni łydek, które pomagają w pompowaniu krwi do serca,
• używki – palenie tytoniu i spożywanie alkoholu wpływa na stan naczyń krwionośnych,
• wysoki wzrost – może sprzyjać problemom z krążeniem żylnym,
• stres i nerwowość – wpływają na stan naczyń krwionośnych i przepływ krwi.

Rozpoznanie przewlekłej niewydolności żylnej – diagnostyka

Diagnoza przewlekłej niewydolności żylnej opiera się na zestawieniu symptomów zgłaszanych przez pacjenta (np. ciężkość nóg, bóle, obrzęki), obserwacji klinicznej (np. żylaki, obrzęki, przebarwienia, owrzodzenia) oraz wynikach ultrasonografii Dopplerowskiej naczyń kończyn dolnych. Usg. Doppler, wykorzystujące zarówno kolorowe, jak i spektralne obrazowanie dopplerowskie, uznawane jest za standard w diagnostyce przewlekłej niewydolności żylnej i innych problemów z naczyniami krwionośnymi. Dzięki zastosowaniu efektu Dopplera możliwe jest wykrycie refluksu w żyłach, dokładne przedstawienie anatomii układu żylnego, przeprowadzenie precyzyjnych pomiarów przepływu krwi oraz ogólnej oceny stanu i drożności naczyń.

W diagnostyce, w celu określenia stopnia zaawansowania przewlekłej niewydolności żylnej stosuje się klasyfikację CEAP, która uwzględnia cztery główne kryteria:

• kliniczne (C),
• etiologiczne (E),
• anatomiczne (A),
• patofizjologiczne (P).
  Klasyfikacja pomaga w dokładnym zdefiniowaniu stanu pacjenta, uwzględniając zarówno objawy, przyczyny, jak i lokalizację zmian w układzie żylnym.

Przewlekła niewydolność żylna – leczenie

Leczenie niewydolności żylnej, szczególnie przewlekłej choroby żylnej, wymaga kompleksowego podejścia, które obejmuje zarówno metody zachowawcze, jak i interwencje medyczne. Głównym celem terapii jest poprawa przepływu krwi w żyłach, zmniejszenie obrzęków i łagodzenie objawów. Ważnym elementem leczenia jest terapia uciskowa, polegająca na stosowaniu pończoch kompresyjnych o stopniu ucisku (I-IV) dostosowanym do konkretnego przypadku pacjenta. Pończochy kompresyjne poprawiają krążenie żylne i zmniejszają ryzyko powikłań.

W leczeniu farmakologicznym stosuje się przede wszystkim naturalne i syntetyczne środki flebotropowe (wzmacniają ściany naczyń żylnych, redukują ich przepuszczalność, zwiększają napięcie i zmniejszają zastoje oraz ciśnienie żylne), pentoksyfilinę (redukuje ryzyko tworzenia zakrzepów) oraz sulodeksyd (działanie przeciwzakrzepowe, przeciwzapalne i ochronne dla komórek nabłonka). W bardziej zaawansowanych przypadkach, gdy występują poważne żylaki lub owrzodzenia, rozważa się leczenie zabiegowe, w tym skleroterapię, laserową ablację żylaków, flebektomię, stripping, flebogrif, operacje metodą otwartą, chirurgiczne rekonstrukcje zastawek żylnych oraz inne. Ważną rolę odgrywa także edukacja pacjenta i wspieranie zmian w stylu życia, w tym regularna aktywność fizyczna i kontrola masy ciała, co jest niezwykle istotne w leczeniu przewlekłej niewydolności żylnej.

Powikłania niewydolności żylnej

Bagatelizowanie przewlekłej niewydolności żylnej wiąże się nie tylko ze zwiększającym się dyskomfortem pacjenta, ale przede wszystkim może prowadzić do rozwoju wielu poważnych problemów zdrowotnych. Wśród nich można wyróżnić:

• żylaki, które są widoczne jako poszerzone i skręcone żyły,
• stwardnienia skórno-tłuszczowe, które charakteryzują się zgrubieniem i utwardzeniem skóry,
• stany zapalne żył – zarówno żył powierzchniowych, jak i głębokich, co zwiększa ryzyko poważnych komplikacji,
• zastoinowe zapalenie skóry – może prowadzić do owrzodzeń goleni,
• zakrzepica.

Przewlekła niewydolność żylna a zakrzepica

Przewlekła niewydolność żylnej i zakrzepica są dwoma różnymi, lecz często powiązanymi ze sobą stanami zdrowia, które dotyczą układu żylnego. Przewlekła niewydolność żylna zwiększa ryzyko zakrzepicy. Zastój krwi w niewydolnych żyłach stwarza środowisko sprzyjające tworzeniu się zakrzepów. Ale zdarza się też, że to właśnie zakrzepica i niedrożność są przyczyną przewlekłej niewydolności żylnej. Należy pamiętać, że zakrzepica jest stanem ostrym, który wymaga natychmiastowego leczenia, ponieważ zakrzep może oderwać się i doprowadzić do zatoru płucnego, czyli stanu bezpośrednio zagrażającego życiu.

Jak uchronić się przed przewlekłą niewydolnością żylną – profilaktyka

Profilaktyczne dbanie o stan naczyń żylnych może znacząco zmniejszać ryzyko późniejszych problemów z niewydolnością. W tym celu warto zastosować się do kilku prostych zasad. Przede wszystkim należy unikać długotrwałego siedzenia lub stania, które może negatywnie wpływać na krążenie. Regularna aktywność fizyczna jest niezwykle ważna, ponieważ wspomaga prawidłowy przepływ krwi. Dlatego, przy pracy siedzącej, warto robić sobie regularne przerwy, aby rozprostować nogi, a nawet wykonać proste ćwiczenia. Należy również zadbać o ergonomiczne miejsce pracy i unikać zakładania nogi na nogę. W przypadku pracy stojącej warto pamiętać o przenoszeniu ciężaru ciała z jednej nogi na drugą. Wspomagająco można również zastosować pończochy uciskowe, które pomagają w utrzymaniu prawidłowego krążenia.

Należy również dbać o właściwe nawodnienie organizmu i utrzymanie prawidłowej masy ciała. Zalecane jest również minimalizowanie stresu oraz rezygnacja z używek i częstych gorących kąpieli.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące przewlekłej niewydolności żylnej.