Owrzodzenie żylne nóg, goleni i podudzi

Owrzodzenia żylne stanowią poważny problem zdrowotny dotykający ludzi na całym świecie. Te przewlekłe, niegojące się rany powstają wskutek zaawansowanych chorób żył kończyn dolnych i nieprawidłowego krążenia krwi. Ryzyko rozwoju przypadłości rośnie wraz z wiekiem i najczęściej dotyczy obszaru podudzi. Dlaczego dochodzi do owrzodzeń żylnych? Jak często występują i czy można im zapobiec?

Co to jest owrzodzenie żylne?

Owrzodzenie żylne to choroba naczyń żylnych, której główną cechą jest występowanie trudno gojących się ran na skórze, głównie w okolicy kostek. Jest to wynik zaawansowanych chorób układu krążenia i nieprawidłowego funkcjonowania zastawek żylnych, które prowadzi do zastoju krwi w kończynach dolnych. U niektórych pacjentów taki długotrwały wzrost ciśnienia w żyłach prowadzi do uszkodzeń otaczających tkanek i powstawania ran.

Żylne owrzodzenia podudzi, stanowiące najczęstszą postać choroby, mogą przyjmować formę niewielkich ranek lub rozległych zmian, które nie goją się nawet kilka miesięcy. Często towarzyszy im bolesność i intensywny wysięk, stanowiący utrudnienie przy pielęgnacji.

Jak często występują owrzodzenia żylne nóg?

Chociaż choroby układu żylnego w krajach rozwiniętych dotyczą ponad połowy populacji, do owrzodzeń żylnych dochodzi znacznie rzadziej. Szacuje się, że problem dotyczy około 7% osób w przedziale wiekowym 61-70 i tylko 0,3% osób poniżej 60. roku życia.

Najczęstszą formą przypadłości jest owrzodzenie żylne podudzi, które stanowi około 90% wszystkich owrzodzeń.

Jak wygląda owrzodzenie kończyny dolnej – objawy

Owrzodzenie nogi, przede wszystkim owrzodzenie żylne goleni, stanowi jedno z powikłań przewlekłej niewydolności naczyń lub zakrzepicy żył głębokich w obrębie kończyn dolnych. Zmiany są dość specyficzne, dlatego łatwo je odróżnić od innych ran, np. odleżyn, czy uszkodzenia mechanicznego. Najbardziej charakterystyczna jest ich lokalizacja. Do owrzodzenia żylnego dochodzi w miejscach najbardziej narażonych na zwiększone ciśnienie żylne, a więc poniżej kolana (zwykle w okolicy kostki). Są to przeważnie owalne rany (chociaż zdarzają się takie o nieregularnych kształtach), które mogą mieć różną wielkość. Początkowo nieduże uszkodzenie naskórka może znacząco się powiększyć. Owrzodzeniu zwykle towarzyszy obrzęk i ból, a często również swędzenie.

Chociaż rana jest płytka, gojenie owrzodzeń wymaga troskliwej pielęgnacji, ponieważ wiąże się z poważnym ryzykiem rozwoju infekcji bakteryjnej.

Owrzodzenia żylakowe – przyczyny i czynniki ryzyka

Owrzodzenia żylne występują najczęściej u osób starszych i są konsekwencją przewlekłej choroby żył kończyn dolnych. Niewydolność żylna prowadzi do zastoju krwi, zwiększenia ciśnienia w naczyniach i obrzęków. Skóra zaczyna się napinać, staje się cienka, sucha i znacznie łatwiej ulega uszkodzeniu. Wówczas nawet mikrourazy mogą doprowadzić do powstania dużego owrzodzenia.

Chociaż zaawansowany wiek i przewlekła niewydolność żylna stanowią główne czynniki ryzyka rozwoju choroby, do owrzodzenia żylnego dochodzi najczęściej u pacjentów:

• po przebytej zakrzepicy żył głębokich,
• z predyspozycjami genetycznymi,
• otyłych,
• prowadzących siedzący tryb życia,
• chorych na cukrzycę,
• nieaktywnych fizycznie.

Jak powstają owrzodzenia żylne – początek

Owrzodzenie nóg jest konsekwencją zaawansowanych chorób naczyniowych (np. uszkodzenia zastawek, niewydolności naczyń żylnych), które prowadzą do zastoju krwi żylnej w obrębie kończyn dolnych. W wyniku zwiększania się ciśnienia osocze wydostaje się poza naczynia krwionośne i dochodzi do obrzęków. Naciągnięta skóra jest cienka i podatna na uszkodzenia, dlatego nawet w wyniku lekkiego uderzenia dochodzi do samoistnego pęknięcia naskórka. Owrzodzenie żylne goleni początkowo może być niewielką ranką, która z czasem ulega powiększeniu.

Owrzodzenie kończyn dolnych – diagnostyka

Rozpoznanie niewydolności żylnej, stanowiącej główną przyczynę owrzodzenia żylnego goleni, opiera się na badaniu usg. Doppler, które pozwala zauważyć nieprawidłowości w przepływie krwi. Dlatego pacjenci ze zdiagnozowanym schorzeniem układu żylnego, u których występuje obrzęk w okolicy kostki i niegojące się rany na nogach, nie wymagają zwykle dodatkowych badań. Przewlekła choroba żylna w wywiadzie lekarskim i badanie fizykalne pozwalają lekarzowi rozpoznać owrzodzenie kończyn dolnych.

Owrzodzenie żylne – leczenie

Leczenie owrzodzenia żylnego jest wieloetapowe i wymaga indywidualnego podejścia do każdego pacjenta. Kluczem do sukcesu jest przeciwdziałanie podstawowej przyczynie, czyli przewlekłej niewydolności żylnej (farmakoterapia, terapia uciskowa, leczenie chirurgiczne) oraz niedopuszczenie do rozwoju infekcji w obrębie rany. Specjaliści stosują różne metody leczenia owrzodzeń żylnych. Często konieczne jest chirurgiczne opracowywanie rany, czyli oczyszczanie jej z martwych tkanek. Zazwyczaj na zmienioną skórę stosuje się specjalistyczne opatrunki i preparaty przyspieszające gojenie oraz zapobiegające rozwojowi zakażenia.

Profilaktyka i proces pielęgnowania – owrzodzenie żylne

Oprócz bezpośredniego leczenia owrzodzeń żylnych i choroby podstawowej, która przyczynia się do powstawania zmian w naczyniach krwionośnych, niezwykle ważne jest dbanie o odpowiednią pielęgnację skóry u pacjentów narażonych na rozwój przypadłości. Nawilżanie suchej i cienkiej skóry poprawia jej elastyczność i zmniejsza ryzyko uszkodzeń. Niemniej ważne jest unikanie urazów w obrębie kończyn dolnych, przyczyniających się do powstania owrzodzeń żylnych.

Ważne jest, aby pacjenci z chorobami krążenia mieli świadomość znaczenia regularnej aktywności fizycznej, która nie tylko usprawnia przepływ krwi, ale również umożliwia redukcję lub kontrolę masy ciała.

Należy pamiętać, że jeśli pacjent ze zdiagnozowaną niewydolnością żylną zauważa, że w obrębie kończyn dolnych dochodzi do obrzęków i uszkodzeń skóry, powinien jak najszybciej skonsultować się ze specjalistą flebologiem lub chirurgiem naczyniowym. Leczenie mniejszej zmiany jest łatwiejsze, a szybsze wyleczenie zmniejsza ryzyko nawrotów.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące owrzodzenia kończyn dolnych.