Czym jest zespół dziadka do orzechów? Poznaj objawy, leczenie, przyczyny i rodzaje

Zespół dziadka do orzechów to wrodzona wada naczyniowa wiążąca się z uciśnięciem i poszerzeniem lewej żyły nerkowej. Zdarza się, że schorzenie nie daje żadnych objawów, ale może również przyczyniać się do wielu dolegliwości, szczególnie ze strony przewodu pokarmowego, oraz powstawania żylaków. Jest kilka metod diagnostycznych umożliwiających precyzyjne rozpoznanie przypadłości, ale zmiany mogą być widoczne również w podstawowym badaniu moczu. Dowiedz się, na czym polega zespół dziadka do orzechów. Jak się objawia i jak można go leczyć?

Co to jest zespół dziadka do orzechów?

Zespół dziadka do orzechów to wrodzona anomalia, w którym lewa żyła nerkowa jest uciskana pomiędzy aortą brzuszną a tętnicą krezkową górną. Lokalizacja i rodzaj ucisku przypomina mechanizm działania tradycyjnego dziadka do orzechów, stąd też niecodzienna nazwa przypadłości.

Lewa żyła nerkowa odprowadza krew z lewej nerki do żyły głównej dolnej. Wywierany na nią ucisk prowadzi do zwiększenia ciśnienia wewnątrz żyły i może wywoływać różnorodne objawy i konsekwencje, m.in. żylaki powrózka nasiennego, bóle brzucha i pleców. Ich nasilenie uzależnione jest od wieku pacjenta, stopnia ucisku oraz innych czynników, takich jak ciąża, wzrost wagi, a nawet określona postawa ciała.

Rozpoznanie zespołu dziadka do orzechów wymaga przeprowadzenia dokładnych badań, ale określone zmiany widoczne w podstawowym badaniu moczu mogą wzbudzać podejrzenia specjalisty.

W niektórych przypadkach dolegliwości mijają samoistnie, ale zdarza się, że konieczne jest wykonanie zabiegu chirurgicznego.

Objawy zespołu dziadka do orzechów

W zespole dziadka do orzechów objawy i ich nasilenie zależą od stopnia ucisku oraz od indywidualnych cech pacjenta. Wśród najczęstszych objawów przypadłości wymienia się różnorodne dolegliwości ze strony jamy brzusznej, takie jak bóle brzucha (często promieniujące w stronę pleców), mdłości, wymioty czy ból okolicy krocza. Dodatkowo pacjenci mogą skarżyć się na ciężkość nóg, osłabienie i ból w czasie stosunku. W zaawansowanych przypadkach mogą powstawać również widoczne zmiany naczyniowe, takie jak:

• żylaki powrózka nasiennego,
• żylaki kończyn dolnych,
• żylaki odbytu (hemoroidy),
• żylaki splotów okołojajnikowych.

W badaniach moczu obserwuje się zwykle krwiomocz i białkomocz. Należy pamiętać, że w niektórych przypadkach zespół dziadka do orzechów przechodzi bezobjawowo.

Syndrom dziadka do orzechów – przyczyny

Zespół dziadka do orzechów to specyficzna wada anatomiczna naczyń. Schorzenie zalicza się do całej grupy anomalii określanej naczyniowymi zespołami uciskowymi. Bezpośrednią przyczyną dolegliwości jest ucisk lewej żyły nerkowej przez aortę przuszną i tętnicę krezkową górną. Wynika to głównie z ułożenia tętnicy krezkowej, która odchodzi pod bardzo niewielkim kątem od aorty brzusznej. Naczynia ściskają żyłę nerkową, jak dziadek do orzechów, co może wpływać na powstawanie dokuczliwych dolegliwości.

Zespół dziadka do orzechów – diagnostyka

Diagnostyka zespołu dziadka do orzechów może być wyzwaniem z powodu różnorodnych objawów, które często są mylone z innymi schorzeniami. Często pierwszym wykonywanym badaniem jest podstawowe badanie moczu, w którym uwagę lekarza zwraca białkomocz oraz krwiomocz lub krwinkomocz.

Dzięki badaniom jamy brzusznej, takim jak tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny oraz usg. Doppler możliwe jest uwidocznienie ucisku na żyłę nerkową oraz ewentualne poszerzenie lewej żyły nerkowej.

Najpewniejszą metodą diagnostyczną jest flebografia wsteczna żyły nerkowej z pomiarem ciśnienia w naczyniu (z usług flebologa można skorzystać w Medispace). Ponieważ to inwazyjna metoda wykorzystywana jest wyłącznie wtedy, gdy inne narzędzia diagnostyczne są niewystarczające.

Zespół dziadka do orzechów – leczenie

Leczenie zespołu dziadka do orzechów zależy od nasilenia objawów i stopnia ucisku lewej żyły nerkowej. Przy łagodnym przebiegu, gdzie objawy są minimalne, lekarz może zrezygnować z inwazyjnych metod leczenia, uznając że wystarczające będą regularne badania kontrolne i monitorowanie stanu pacjenta. W przypadku dzieci, młodzieży i młodych dorosłych często dochodzi do samoistnego ustąpienia objawów. Ma to związek ze zmianami w budowie, proporcjach ciała i ułożenia narządów wewnętrznych.

Przy dokuczliwych objawach zwykle stosuje się leki przeciwbólowe, aby zmniejszyć dyskomfort pacjenta. W zależności od sytuacji czasami zalecane są pewne modyfikacje stylu życia, takie jak unikanie intensywnego wysiłku fizycznego czy podnoszenia ciężkich przedmiotów, które mogą zaostrzać objawy.

W bardziej skomplikowanych przypadkach choroba dziadka do orzechów wymaga inwazyjnych metod, takich jak m.in. leczenie wewnątrznaczyniowe.

Zespół dziadka do orzechów – operacja

W przeszłości jedyną dostępną opcją leczenia był zabieg chirurgiczny polegający na uwolnieniu lewej żyły nerkowej spod ucisku aorty brzusznej i tętnicy krezkowej górnej, co pozwalało na przywrócenie prawidłowego przepływu krwi i załagodzenie objawów.

Dzięki postępowi w dziedzinie medycyny i rozwinięciu się technik radiologii interwencyjnej, współcześnie można zaproponować pacjentom mniej inwazyjne metody, takie jak zabiegi wewnątrznaczyniowe, które opierają się na angioplastyce z umieszczeniem stentu w uciskanej żyle nerkowej. Takie podejście minimalizuje ryzyko powikłań, skraca czas hospitalizacji i przyspiesza rekonwalescencję pacjenta.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące zespołu dziadka do orzechów.