Osteoporoza – wiedza o chorobie w pigułce
Osteoporoza to choroba układu kostno-szkieletowego, która cechuje się wzrostem ryzyka złamań kości, wynikającym ze spadku ich odporności mechanicznej. W przebiegu osteoporozy dochodzi do spadku gęstości mineralnej kości i postępującego ubytku masy kostnej, co w efekcie prowadzi do złamań niskoenergetycznych, czyli takich które powstają pod wpływem siły nie powodującej złamania zdrowej kości.
Osteoporoza może rozwijać się jako postać pierwotna, która stanowi około 80 % przypadków i występuje głównie u kobiet po menopauzie. Wyróżnia się także postać wtórną, wynikająca z istnienia innych chorób, czy działania szerokiej gamy leków, z czego najczęstszą przyczyną są przyjmowane glikokortykosteroidy. Do innych przyczyn i czynników ryzyka osteoporozy zalicza się między innymi predyspozycję rodzinną, starszy wiek, płeć żeńską, niedobór hormonów płciowych, szczupłą budowę ciała, nieprawidłowe spożycie wapnia, witaminy D i białka oraz palenie tytoniu i nadmierne spożycie alkoholu.
W początkowym stadium choroba przebiega bezobjawowo, wraz z postępem zmian w kościach dochodzi do pojawienia się takich symptomów jak bóle kości długich i kręgosłupa, obniżenie wzrostu wynikające z tzw. złamań kompresyjnych kręgów oraz ostatecznie złamań kości po niewielkich urazach.
W celu rozpoznania choroby wykonuje się badanie densytometryczne, która polega na ocenie gęstości mineralnej kości (BMD). Najczęściej pomiaru dokonuje się w obrębie szyjki kości udowej i odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa. W tym celu wykorzystuje się technikę dwuwiązkowej absorpcjometrii rentgenowskiej(DXA). Na wydrukowanym wyniku znajduje się m.in. wartość wskaźnika T, którego norma zawiera się w przedziale od +1,0 do -1,0 SD. Wartości od -1,0 do > – 2,5 SD określa się jako osteopenię- czyli stan, w ktorym gęstość mineralna kości jest poniżej normy. Rozpoznanie osteoporozy stawia się w przypadku wartości wskaźnika T⩽-2,5 SD u kobiet po menopauzie i mężczyzn ⩾ 50 lat (w przypadku innych osób muszą być spełnione dodatkowe kryteria). Ponadto wykonywane są badanie obrazowe takie jak RTG, rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa oraz badania laboratoryjne, głównie w celu oceny ryzyka złamań i skuteczności leczenia. Badań tych nie wykonuje się w celu ustalenia rozpoznania osteoporozy.
Leczenia składa się z wielu elementów, zarówno z metod niefarmakologicznych jak i stosowania leków. Leczenie niefarmakologiczne polega na optymalnej diecie, z odpowiednią zawartością wapnia, witaminy D, białka potasu i magnezu. Należy pamiętać o tym, że niektóre produkty mogą zmniejszać wchłanianie wapnia w przewodzie pokarmowym, zaliczamy do nich m.in. szpinak i ziarna zbóż w dużych ilościach(zawierają kwas fitynowy). Podkreśla się istotną rolę odpowiedniej ekspozycji na promieniowanie słoneczne oraz eliminacji czynników ryzyka i zapobieganiu upadkom. Leczenie farmakologiczne opiera się na stosowaniu sumplementacji wapnia i witamy D w przypadku ich niewystarczającego spożycia w diecie. Do leków wykorzystywanych w leczeniu osteoporozy zalicza się bisfosfoniany– jako leki pierwszego wyboru, ranelinian strontu, denosumab, teryparatyd. Ponadto w leczeniu zastosowanie znalazły leki, które zmniejszają ryzyko złamań: raloksyfen, estrogenowo-progestagenowa terapia zastępcza czy kalcytonina łososiowa.
autor: Specjalista MediSpace