Hashimoto okiem internisty
Pani doktor, jak często w swojej praktyce lekarskiej spotyka się Pani z chorobą Hashimoto?
W ostatnich latach coraz wiecej moich pacjentek jest leczona z powodu choroby Hashimoto. W opracowaniach endokrynologicznych czytamy, że występuje u 2% osób, ale są to dane najpewniej zaniżone. Wyniki reprezentatywnego dla populacji amerykańskiej badania: National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES III) wskazują na występowanie niedoczynności tarczycy u 4,6% losowo przebadanych osób.
Zwróciło to moją uwagę podczas kwalifikacji potencjalnych dawczyń nerki, które zgłaszają się do programu „Żywy dawca nerki“ w celu oddania swojego zdrowego narządu bliskiej osobie chorującej na schyłkową niewydolność nerek. Według moich obserwacji u co szóstej pacjentki, która nie miała poczucia żadnej choroby i zgłaszała się do mnie jako zdrowa dawczyni, podczas szczegółowych badań kwalifikacyjnych wykluczających przeciwwskazania do zabiegu donacji, okazywało się, że ma nierozpoznaną chorobę Hashimoto.
Czy chorują głównie kobiety?
W 90% przypadków – tak. Ale rozpoznaje się ją również u dzieci, u dorosłych mężczyzn, w zasadzie we wszystkich grupach wiekowych.
Co to jest choroba Hashimoto, jak ją można rozpoznać?
Jest to choroba o podłożu autoimmunologicznym, w której lymfocyty naciekają tarczycę i powodują destrukcję jej komórek. Przebieg jest przewlekły, początkowo bezobjawowy, następnie często przechodzi w fazę niedoczynności. Choroba Hashimoto jest najczęstrzą przyczyną zapalenia tarczycy oraz jej niedoczynności. Fazę utajoną (bezobjawową) rozpoznaje się na podstawie badań laboratoryjnych: wysokiej wartości TSH przy prawidłowym stężeniu hormonów tarczycy i jednoczesną znamienną obecnością przeciwciał anty-TPO lub anty-Tg. Czasem od początku obecne jest wole tarczycy. Rzadko ropoznanie należy potwierdzić wykonując biopsję tarczycy. W kolejnym etapie choroby stężenie hormonów tarczycy obniża się i wówczas występują objawy niedoczynności tarczycy, np.: zmęczenie, senność, zaburzenia koncentracji, pamięci, zmianność nastroju, depresję, suchość i szorstkość skóry, wypadanie włosów, zaparcia, bóle mięśni, stawów, poczucie chłodu, wzrost masy ciała, zaburzenia miesiączkowania i cyklu owulacyjnego.
Jak można się wyleczyć z choroby Hashimoto?
Procesu zapalnego nie udaje się powstrzymać, więc leki przeciwzapalne nie są stosowane. Lekarze endokrynolodzy decydują w którym momencie choroby należy rozpocząć leczenie hormonem tarczycy i dobierają adekwatną dawkę leku. Biorą pod uwagę konstelację stężeń wspomnianych hormonów oraz stygmatyzację objawami choroby.
Trzeba z nią żyć już na stałe?
Wyrównana niedoczynność tarczycy, czyli prawidłowo leczona choroba Hashimoto nie jest dokuczliwym schorzeniem dla pacjenta. Należy regularnie wykonywać oznaczenie hormonów tarczycy i odbywać wizyty lekarskie, gdyż zapotrzebowanie na substutycję hormonem może ulec zmianie. Przewekłe przyjmowanie zbyt małej lub zbyt dużej dawki hormonu jest niebezpieczne przede wszystkim dla układu krążenia i układu kostnego. Bardzo rzadko choroba może samoistnie się wycofać.
Co wywołuje chorobę Hashimoto? Czy dziedziczy się ją z genami?
Jest ona jedną z chorób autoimmunologicznych występujących rodzinnie, co oznacza, że rozpoznanie postawione u jednego z członków rodziny powinno skłonić do zwrócenia uwagi na objawy tej choroby u pozostałych osób w rodzinie. Do innych czynników ryzyka zaliczamy niedobór selenu, nadmiar jodu, nadwagę w okresie dziecięcym, nietolerancję glutenu, stres, występowanie innych chorób z autoagresji oraz uszkodzenie tarczycy przez promieniowanie, niektóre leki, infekcje.
Czy każdy powinien czasami przebadać się na tarczycę?
Takiego zdania jest coraz więcej lekarzy, w szczególności w odniesieniu do kobiet w średnim wieku oraz w przypadku wystąpienia choroby Hashimoto w rodzinie. Objawy sugerujące niedoczynność tarczycy nie powinny być lekceważone, należy wykonać oznaczenie TSH, poziomu przeciwciał i hormony tarczycy. Wyniki laboratoryjne będące w granicach normy nie wykluczają w każdym przypadku choroby Hashimoto, więc warto je skonsultować podczas wizyty lekarskiej u endokrynologa. W przypadku chorób tarczycy leczone są objawy choroby, nie wyniki laboratoryjne.
Na pytania Pacjentów odpowiedziała dr n. med Marta Serwańska-Świętek, specjalista chorób wewnętrznych, nefrolog i transplantolog