Gastroskopia – wiedza w pigułce
Gastroskopia- wiedza w pigułce.
Gastroskopia to badanie endoskopowe górnego odcinka pokarmowego, które umożliwia lekarzowi ocenę błony śluzowej przełyku, żołądka i dwunastnicy.
Może służyć zarówno potwierdzeniu obecności choroby, której objawy występują u pacjenta, jak i jej wykluczeniu. Jest również często wykorzystywana do monitorowania postępów leczenia.
Gastroskopia- podstawowe wskazania do wykonania:
- Trudności z połykaniem (tak zwana dysfagia),
- Bóle zamostkowe (po wykluczeniu przyczyn kardiologicznych),
- Zgaga,
- Poranne bóle gardła i chrypka,
- Bóle w nadbrzuszu,
- Nudności i wymioty,
- Jadłowstręt,
- Utrata masy ciała,
- Niedokrwistość,
- Uczucie pełności w nadbrzuszu,
- Fusowate wymioty i smoliste stolce (diagnostyka tych dolegliwości musi być rozpoczęta natychmiast, ponieważ mogą one być spowodowane zagrażającym życiu krwawieniem do żołądka lub dwunastnicy!),
- Przewlekły kaszel i zachłyśnięcia o niejasnej przyczynie,
- Nadciśnienie wrotne,
- Przewlekłe choroby zapalne jelit,
- Inne rzadsze dolegliwości.
Gastroskopia-jakie są przeciwskazania do jej wykonania?
Przeciwwskazania do wykonania gastroskopii są względne czyli nie zawsze ich występowanie uniemożliwia wykonanie procedury- to lekarz ocenia indywidualnie czy w przypadku danego pacjenta badanie może być wykonane. Zwiększone ryzyko wystąpienia powikłań występuje u pacjentów z chorobą niedokrwienną serca (zwłaszcza we wczesnym okresie po zawale mięśnia sercowego) i niewydolnością oddechową. Badanie należy przeprowadzać bardzo ostrożnie u pacjentów z uchyłkiem gardłowo-przełykowym (Zenkera), oparzeniem chemicznym przełyku, przedziurawieniem górnego odcinka przewodu pokarmowego (perforacją) i z pełnym żołądkiem. Jeżeli którakolwiek z powyższych okoliczności występuje u pacjenta przygotowywanego do gastroskopii, bezwzględnie trzeba o tym poinformować lekarza przed wykonaniem badania!
Gastroskopia- ryzyko związane z wykonaniem badania.
Ryzyko związane z gastroskopią dotyczy przede wszystkim powikłań sercowych i płucnych, ponieważ zdarzają się one odpowiednio u jednej na 2000 i 4000 badanych osób. Powikłania związane z samą techniką zabiegu są zdecydowanie rzadsze i są to przede wszystkim krwawienia (występują u jednej na 15000 osób badanych) i zakażenia (u jednej na 50000 osób badanych). Ryzyko powikłań istotnie wzrasta u osób w podeszłym wieku, obciążonych chorobami serca i płuc, z niedokrwistością, zaburzeniami krzepnięcia krwi i podczas zabiegów wykonywanych ze wskazań nagłych. Stosowanie nowoczesnych, ultradźwiękowych systemów mycia i dezynfekcji oraz jednorazowego sprzętu zmniejszyły prawie do zera ryzyko zakażenia wirusami zapalenia wątroby typu B i C. Dodatkowe ryzyko związane jest z zastosowaniem znieczulenia miejscowego, które może być przyczyną zachłyśnięcia (dlatego po zakończonym badaniu do całkowitego ustąpienia znieczulenia gardła, to znaczy minimum przez 2 h, należy całkowicie powstrzymać się od jedzenia i picia) oraz reakcji alergicznych na preparat znieczulający, są to jednak powikłania rzadkie i występują u mniej niż jednej osoby na 10000 badanych.
Gastroskopia- jak należy przygotować się do badania?
Podstawowym warunkiem wykonania planowej gastroskopii jest pozostanie na czczo, czyli nieprzyjmowanie przez minimum 6 godzin jedzenia i picia (dodatkowo należy przez 6 godzin powstrzymać się od palenia papierosów i żucia gumy). Leki zażywane przewlekle należy przyjąć, nie popijając ich wcale lub tylko niewielką ilością czystej wody. Nie należy jednak przyjmować leków mogących istotnie utrudnić badania. Są to przede wszystkim leki alkalizujące sok żołądkowy na bazie soli glinu (taki jak Rennie, Alugastrin itp.) oraz preparaty wapnia i magnezu. Powodują one pokrycie błony śluzowej cienką, trudną do odpułkania warstwą co uniemożliwia jej dokładną ocenę. Wykonanie gastroskopii u osoby z pełnym żołądkiem może narazić ją na niebezpieczne dla życia powikłania (przede wszystkim zachłystowe zapalenie płuc) i jest dopuszczalne tylko w sytuacji zagrożenia życia w warunkach szpitalnych. Pacjent w ramach przygotowania do gastroskopii powinien mieć wykonaną morfologię krwi i ocenę układu krzepnięcia (tak zwany koagulogram). Część osób przed badaniem wymaga profilaktycznego podania antybiotyku.
Gastroskopia- czy podczas badania zawsze robi się test ureazowy?
Test ureazowy stanowi integralny element gastroskopii i ma na celu wykrywanie bakterii Helicobacter pylori. Polega na pobraniu z części przedodźwiernikowej żołądka niewielkiego wycinka błony śluzowej (pobranie całkowicie bezbolesne dla chorego), który następnie jest umieszczany na specjalnej płytce diagnostycznej. Zmiana koloru płytki z żółtej na fioletową oznacza obecność bakterii w próbce. Bakteria H. pylori jest odpowiedzialna za występowanie wielu chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego, w tym przede wszystkim zapalenia błony śluzowej żołądka, wrzodu żołądka, chłoniaka żołądka i dlatego w razie wykrycia powinna być eradykowana (czyli całkowicie usunięta) za pomocą specjalnego zestawu leków.
Gastroskopia- jak zachować się po badaniu?
Do ustąpienia znieczulenia, czyli przez minimum 1 godzinę (lub do całkowitego ustąpienia znieczulenia-czyli powrotu pełnej funkcji połykania) od badania należy powstrzymać się od jedzenia i picia oraz żucia gumy i palenia papierosów. Nie zastosowanie się do tego zalecenia grozi niebezpiecznym dla życia zachłystowym zapaleniem płuc. W dniu wykonania gastroskopii należy powstrzymać się od spożywania gorących i pikantnych posiłków i napojów. W razie wystąpienia smolistych stolców lub fusowatych wymiotów, co może być związane z krwawieniem do przewodu pokarmowego należy natychmiast zgłosić się do ośrodka wykonującego badanie, a jeżeli jest to niemożliwe to do oddziału ratunkowego najbliższego szpitala.