Zaburzenia cyklu miesiączkowego – częsty problem kobiet w okresie rozrodczym

Jedną z najczęstszych przyczyn konsultacji ginekologicznych stanowią pacjentki zgłaszające się z powodu szeroko pojętych „problemów” ze swoim cyklem miesiączkowym. Z medycznego punktu widzenia zaburzenia cyklu miesiączkowego dzielimy na trzy główne kategorie:

• dotyczące długości cyklu miesiączkowego,
• dotyczące obfitości i czasu trwania krwawienia,
• dotyczące bolesności miesiączek.

Prawidłowy cykl miesiączkowy, wbrew powszechnej opinii nie oznacza, że kobieta ma mieć miesiączki idealnie co 28-30 dni. Zakres długości cyklu, który uważa się za prawidłowy waha się w przedziale 28 +/- 7 dni czyli 21 – 35 dni.

Jeśli chodzi o długość krwawienia miesiączkowego powinno ono trwać od 3 do 7 dni. Co do obfitości za normę uznajemy utratę krwi do 100ml. Oczywiście nie jest możliwe, by bardzo dokładnie określić utratę krwi, stąd uważa się, że ilość 3-5 podpasek średnio wypełnionych krwią dziennie to norma. Za szczególnie problematyczne uznajemy miesiączki powodujące anemizację (duży spadek ilości erytrocytów, hematokrytu i stężenia hemoglobiny) u pacjentki. Te wymagają szybkiej diagnostyki i wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Miesiączce mogą towarzyszyć umiarkowane bóle podbrzusza nie wymagające przyjmowania leków lub jedynie doraźnie w 1-2 dobie miesiączki. Jeśli ból jest silny i długotrwały lub miesiączce towarzyszą dodatkowe objawy jak nudności, wymioty, omdlenia, bóle promieniujące do nóg czy odbytu konieczna jest diagnostyka przyczynowa tych dolegliwości.
Problemy z cyklem bardzo różnią się w zależności od wieku kobiety zgłaszającej się do lekarza. W grupie dziewcząt, które rozpoczęły miesiączkowanie często zaniepokojone matki zgłaszają się z córkami z powodu zbyt rzadkich miesiączek. Tymczasem za fizjologię uznajemy występowanie zaburzeń miesiączkowania do 3 lat od wystąpienia pierwszej miesiączki, do czasu kiedy oś wydzielania hormonalnego podwzgórze-przysadka-jajnik nie wykształci prawidłowych mechanizmów regulacji. Dopiero po upływie 3 lat nieregularne miesiączki stanowią powód do niepokoju i wymagają dalszej diagnostyki. Osobną kwestią w tej grupie wiekowej są obfite krwotoki młodzieńcze. Dziecko ma mniejsze zdolności adaptacyjne do utraty krwi i przy silnym krwawieniu (np. częstotliwości jednej pełnej krwi podpaski na godzinę) już po kilku godzinach wymagają zgłoszenia się do lekarza.

Duży problem dla kobiet po 35 roku życia stanowią obfite, nieregularne miesiączki. Przyczyną są zmiany w zakresie wydzielania hormonalnego jajników oraz reakcji nabłonka macicy i mięśnia macicy na te przemiany hormonalne. Pacjentka z tym problemem wymaga pilnej konsultacji, ponieważ te nieprawidłowe krwawienia mogą być związane z rozwijającymi się mięśniakami macicy, przerostami endometrium (stan przednowotworowy) czy powodującymi te krwawienia torbielami jajników. Nierzadko mamy do czynienia z już rozwiniętymi rakami trzonu lub szyjki macicy.
Najbardziej stabilną grupę stanowią kobiety w wieku 18-35 lat, ale i tu brak miesiączki nie jest związany jedynie z ciążą. Jeśli więc wynik testu ciążowego jest ujemny, a kobieta nie miesiączkuje, trzeba wykonać diagnostykę hormonalną.
Przyczyny takiego stanu mogą być niegroźne (niewydolność ciałka żółtego, pojedyncze bezowulacyjne cykle) jak i niosące za sobą poważne konsekwencje (hyperprolaktynemia, zespół policystycznych jajników, przedwczesne wygasanie czynności hormonalnej jajników).

W przypadku zaburzeń cyklu miesiączkowego wykonanie odpowiednio wcześnie diagnostyki i wprowadzenia celowanego leczenia pozwala w zależności od przyczyny w przyszłości ograniczyć powikłania w postaci niedokrwistości, niepłodności, powiększających się mięśniaków macicy czy torbieli jajników, endometriozy o dużym nasileniu, osteoporozy, a nawet opóźnić rozwój chorób sercowo-naczyniowych lub cukrzycy.